İş kazaları, çeşitli endüstrilerde hem bireyleri hem de kuruluşları etkileyen önemli bir endişe kaynağıdır. İş kazalarının etkileri ise katmanlıdır. Önlenemezlerse bir işletmenin sonunu dahi getirebilir. Uzun vadeli iş kazalarının ne olduğunu, nedenlerini ve bunların nasıl önlenebileceğini anlamak, işyeri güvenliğinin sağlanması ve aksaklıkların en aza indirilmesi açısından çok önemlidir.
İş Kazası Yaralanmalarını Tanımlamak
Bir çalışanın önemli bir süre boyunca, genellikle bir gün veya daha uzun bir süre boyunca işten uzak kalmasıyla sonuçlanan işle ilgili yaralanmaları veya hastalıkları ifade eder. Bu yaralanmalar üretkenliği engeller, morali etkiler ve işletmeler için mali kayıplara yol açabilir. Bunlar iş sağlığı ve güvenliği performansını ölçmek için kullanılan önemli bir ölçümdür.
İş Kazalarının Etkileri
İş kazası sonucu olası yaralanmaların türlerini öncelikle saymamız gerekir.
Travmatik yaralar
Travmatik yaralanmalar iş yerindeki ani kazalardan veya olaylardan kaynaklanır. Bu olaylar genellikle beklenmedik bir şekilde meydana gelir ve ilgili kişiler için ciddi sonuçlar doğurabilir. Örnekler şunları içerir:
- Yüksekten düşme
Düşmeler , özellikle inşaat ve imalat gibi endüstrilerde iş yeri yaralanmalarının önde gelen nedenidir . İşçiler merdivenlerden, iskelelerden veya diğer yüksek yüzeylerden düşerek kırıklara, kafa yaralanmalarına ve hatta ölümlere yol açabilir.
- Makine kazaları
Yanlış kullanım, bakım eksikliği veya mekanik arızalar makine ve ekipmanların karıştığı kazalara yol açabilir. Ezici yaralanmalar, ampütasyonlar ve yırtılmalar bu olayların yaygın sonuçlarıdır.
- Yanıklar ve elektrik çarpması
İnşaat, imalat ve konaklama gibi sektörlerdeki işçiler sıcak yüzeyler, kimyasallar veya elektrikli ekipmanlardan dolayı yanma riski altındadır. Canlı kablolara veya arızalı elektrik sistemlerine temas nedeniyle elektrik çarpması meydana gelebilir. Ciddi yaralanma veya ölümle sonuçlanabilir.
Tekrarlayan Gerilme Yaralanmaları
Tekrarlanan hareketler, aşırı efor veya zayıf ergonomi nedeniyle zaman içinde kademeli olarak gelişir. Bu yaralanmalar sıklıkla kasları, tendonları ve sinirleri etkileyerek kronik ağrıya ve sakatlığa yol açar. Yaygın RSI örnekleri şunları içerir:
- Karpal Tünel Sendromu
Klavyede yazı yazmak veya yeterli dinlenme olmadan tekrarlayan el hareketleri yapmak, bilekteki medyan siniri sıkıştırarak el ve parmaklarda ağrı, uyuşukluk ve güçsüzlüğe neden olabilir.
- Tendinit
Omuz, dirsek veya dizlerdeki tendonların aşırı kullanımı iltihaplanma ve ağrıya neden olabilir. Tekrarlayan kaldırma, itme veya çekmeyi içeren işler bu tür yaralanmalara özellikle yatkındır.
- Bursit
Eklemleri tamponlayan küçük sıvı dolu keseler olan bursaların iltihabı, tekrarlayan hareketler veya vücudun belirli bölgelerine uzun süreli baskı nedeniyle ortaya çıkabilir. Bursit genellikle omuzları, dirsekleri, kalçaları veya dizleri etkiler.
Meslek Hastalıkları
Meslek hastalıkları işyerinde tehlikeli maddelere, çevresel koşullara veya biyolojik ajanlara maruz kalmaktan kaynaklanır. Bu koşullar, uzun süreli maruz kalma nedeniyle zamanla gelişebilir. Bunların tespit edilmesi ve tedavi edilmesi daha zor hale gelebilir. Bazı örnekler şunları içerir:
- Solunum hastalıkları
Toz, kimyasallar veya dumanlar gibi havadaki kirleticilere maruz kalan işçilerde astım, kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH) veya pnömokonyoz (örn. silikoz, asbestoz) gibi solunum rahatsızlıkları gelişebilir.
- Cilt bozuklukları
Tahriş edici maddeler, alerjenler veya tehlikeli maddelerle temas, dermatit, egzama veya kimyasal yanıklar gibi cilt rahatsızlıklarına yol açabilir. Sağlık, temizlik veya imalat gibi endüstrilerde çalışanlar daha yüksek risk altındadır.
- Mesleki kanserler
Asbest, benzen veya radyasyon gibi kanserojen maddelere uzun süre maruz kalmak, akciğer kanseri, mezotelyoma, lösemi veya cilt kanseri gibi belirli kanserlerin gelişme riskini artırabilir. Farklı iş kazalarını anlamak, hedeflenen önleyici tedbirlerin uygulanması ve tüm çalışanlar için daha güvenli bir çalışma ortamı yaratılması açısından önemlidir.
İş Kazalarının Nedenleri
- Güvensiz Çalışma Uygulamaları
Yerleşik güvenlik protokollerine ve prosedürlerine uyulmaması, işyerinde yaralanmaların önde gelen nedenidir. Çalışanlar kısayollara başvurabilir. Güvenlik kurallarını göz ardı edebilir veya uyarı işaretlerinigörmezden gelerek başkalarını riske atabilir. Güvenli olmayan iş uygulamalarının yaygın örnekleri şunlardır:
- Gerektiğinde kişisel koruyucu ekipman giymemek
KKD’nin kullanılmaması, çalışanları düşen nesneler, kimyasal maddelere maruz kalma, yüksek gürültü gibi tehlikelerden kaynaklanan yaralanmalara karşı savunmasız bırakır.
- Uygunsuz kaldırma teknikleri
Ağır nesnelerin yanlış kaldırılması, itilmesi veya çekilmesi kasları zorlayarak sırt yaralanmalarına ve burkulmalara neden olabilir. Dizleri bükmeden, vücudu bükmeden veya aşırı efor sarf etmeden ağırlık kaldırmak kaza riskini artırır.
- Kilitleme/etiketleme prosedürlerinin göz ardı edilmesi
Bakım veya onarım çalışmaları sırasında makinelerin düzgün şekilde kilitlenmemesi ve etiketlenmemesi kazara çalıştırmaya, ezilme yaralanmalarına, elektrik çarpmasına veya uzvun kesilmesine neden olabilir.
- Eğitim Eksikliği
Yetersiz eğitim veya işyerindeki tehlikeler ve güvenlik prosedürleri hakkındaki farkındalık eksikliği, kazalara ve yaralanmalara katkıda bulunabilir. Çalışanların aşağıdaki konularda kapsamlı eğitim alması gerekir:
- Tehlikenin tanınması
İşçileri, çalışma ortamlarındaki potansiyel tehlikeler ve bunların nasıl tanımlanacağı konusunda eğitmek, kazaları önlemek için çok önemlidir. Eğitim, takılma tehlikelerinin, elektriksel risklerin ve kimyasal maruziyetlerin tanınması gibi konuları kapsamalıdır.
- Güvenli çalışma uygulamaları
Çalışanlara makineleri nasıl güvenli bir şekilde çalıştıracaklarını, tehlikeli maddeleri nasıl kullanacaklarını ve iş görevlerini nasıl yerine getireceklerini öğretmek, yaralanma olasılığını azaltır. Eğitim oturumlarında uygun kaldırma teknikleri, ekipman kullanımı ve acil durum prosedürleri vurgulanmalıdır.
- Acil durum müdahalesi
Yangın, kimyasal madde sızıntısı veya tıbbi olaylar gibi acil durumlara nasıl müdahale edileceğine ilişkin talimatların sağlanması, çalışanların kendilerini ve başkalarını korumak için uygun önlemleri alabilmelerini sağlar.
Kötü İş Yeri Ergonomisi
Ergonomik faktörler kas-iskelet sistemi yaralanmalarının önlenmesinde ve işyerinde genel refahın arttırılmasında önemli bir rol oynamaktadır. Kötü tasarlanmış iş istasyonları, aletler veya ekipmanlar rahatsızlığa, yorgunluğa ve yaralanma riskinin artmasına neden olabilir. Yaygın ergonomik sorunlar şunları içerir:
- Garip duruşlar
Uzun süre oturmak veya öne doğru eğilmek veya vücudu bükmek gibi garip pozisyonlarda ayakta durmak, kasları ve eklemleri zorlayarak sırt ağrısına, boyun ağrısına veya tekrarlayan zorlanma yaralanmalarına neden olabilir.
Yanlış iş istasyonu kurulumu
Bilgisayar monitörlerinin, klavyelerin ve sandalyelerin yanlış yerleştirilmesi göz yorgunluğuna, karpal tünel sendromuna ve diğer yaralanmalara katkıda bulunabilir. İş istasyonu yüksekliğini, sandalye konumunu ve monitör açısını ayarlamak rahatsızlık ve yorgunluğun azaltılmasına yardımcı olabilir.
Tekrarlayan hareketler
Montaj hattında çalışma veya el emeği gibi tekrarlayan hareketleri içeren görevler, zamanla aşırı kullanım yaralanmalarına neden olabilir. İş rotasyonu, molalar ve ergonomik araçların uygulanması, zorlanma ve yaralanma riskini en aza indirebilir.
Yorgunluk ve Stres
Yorgunluk ve stres bilişsel işlevleri bozar. Uyanıklığı azaltır ve tepki sürelerini yavaşlatarak işyerinde kaza ve yaralanma olasılığını artırır . Yorgunluk ve strese katkıda bulunan faktörler şunlardır:
Uzun çalışma saatleri
Uzatılmış vardiyalar, fazla mesai ve düzensiz çalışma saatleri, uyku düzenini bozar. Çalışanlar arasındaki yorgunluk düzeyini artırır. Yorgun çalışanlar hata yapmaya, kararsızlıklara ve kazalara daha yatkındır.
Yüksek iş yükü
Aşırı iş yükleri, sıkı teslim tarihleri ve gerçekçi olmayan beklentiler çalışanlar üzerinde aşırı stres yaratarak zihinsel ve fiziksel sağlıklarını etkiler. Kronik stres tükenmişliğe, üretkenliğin azalmasına ve yaralanma riskinin artmasına neden olabilir.
Zayıf iş-yaşam dengesi
İş ve kişisel yaşam taahhütleri arasındaki dengesizlik, stresi ve yorgunluğu artırabilir. Devamsızlığa, işte var olamamaya ve iş tatmininin azalmasına neden olabilir. Esnek planlama, ücretli izinler ve sağlıklı yaşam programları yoluyla iş-yaşam dengesini teşvik etmek, çalışanların sağlığını ve güvenliğini artırır.
Kayıp zaman yaralanmalarının temel nedenlerini ele almak, güvenlik uygulamalarını iyileştirmeye, yeterli eğitim sağlamaya, işyeri ergonomisini geliştirmeye ve çalışanların refahını artırmaya odaklanan çok yönlü bir yaklaşım gerektirir.
İş Kazalarının Etkileri
Kazalardan doğrudan etkilenen bireylerin yanı sıra aileleri ve toplulukları üzerinde de derin bir etkiye sahiptir. Kazaların insan maliyeti şunları içerir:
- Fiziksel acı
Yaralanan işçiler, yaralanmanın ciddiyetine bağlı olarak ağrı, rahatsızlık ve bazen kalıcı sakatlık yaşarlar. İyileşme kapsamlı tıbbi tedavi, rehabilitasyon ve uzun süreli bakım gerektirebilir.
- Duygusal sıkıntı
Kazalar yaralı işçiler üzerinde anksiyete, depresyon gibi psikolojik etkileri olabilir. Bir yaralanmanın ardından başa çıkmak, iyileşme konusunda belirsizlikle yüzleşmek ruh sağlığına zarar verebilir.
- Yaşam kalitesinin kaybı
Ciddi yaralanmalar, kişinin günlük aktivitelerini gerçekleştirme, hobilerini sürdürme veya bağımsızlığını sürdürme yeteneğini sınırlayabilir. Hareketlilik kaybı, kronik ağrı ve fonksiyonel bozukluklar kişinin yaşam kalitesini ve genel refahını önemli ölçüde etkileyebilir.
Finansal etki
Kayıp zamanlı yaralanmalar, hem yaralanan işçilere hem de işverenlerine önemli mali yükler getirir. Bunlar;
- Tıbbi harcamalar
İşverenler, hastaneye kaldırılma, ameliyatlar, ilaçlar ve rehabilitasyon hizmetleri de dahil olmak üzere işle ilgili yaralanmaların tedavisiyle ilgili tıbbi maliyetleri karşılamaktan sorumludur. Bu masraflar, özellikle ciddi veya uzun vadeli yaralanmalar söz konusu olduğunda hızla artabilir.
- İşçi tazminatı talepleri
Yaralı çalışanların kaybedilen ücretler ve tıbbi harcamalar için tazminat almalarını sağlayan işçi tazminatı talepleriyle sonuçlanabilir. Hasarlardaki artışın ardından işveren sigorta primleri artabilir. Bu da daha yüksek işletme maliyetlerine yol açabilir.
- Üretkenlik kaybı
Yaralanmalar nedeniyle devamsızlık iş akışını bozar, üretkenliği azaltır ve proje zaman çizelgelerini geciktirir. İşverenlerin, insan gücü kaybını telafi etmek için geçici işçi tutması veya görevleri mevcut personel arasında yeniden dağıtması gerekebilir. Bu da verimliliği ve kârlılığı daha da etkiler.
- İtibara Etki
İşyeri güvenliği konusunda zayıf bir geçmişe sahip olan ve sık sık iş kazasına maruz kalan şirketler, itibarlarına ve güvenilirliklerine zarar verme riskiyle karşı karşıyadır.
Yasal yansımalar
İşverenler, iş sağlığı ve güvenliği düzenlemelerini ihlal etmeleri veya güvenli bir çalışma ortamı sağlamamaları nedeniyle davalarla, para cezalarıyla veya düzenleyici cezalarla karşı karşıya kalabilirler. Hukuki anlaşmazlıklar bir şirketin itibarını zedeleyebilir ve halkın güvenini zedeleyebilir. İş kazalarının etkileri sadece maddi değildir.
- Olumsuz tanıtım
İşyeri kazaları, yaralanmalar veya ölüm haberleri medyanın olumsuz ilgisini ve kamuoyu incelemesini çekebilir. Olumsuz tanıtım, marka imajına zarar verebilir, potansiyel müşterileri caydırabilir ve iş fırsatlarının kaybedilmesine yol açabilir.
- Yetenekleri çekmede zorluk
İş arayanlar, potansiyel işverenleri değerlendirirken işyeri güvenliğine ve çalışanların refahına giderek daha fazla öncelik veriyor. Zayıf güvenlik uygulamalarıyla bilinen şirketler, üst düzey yetenekleri çekmek ve elde tutmakta zorluk yaşayabilir. Bu da işe alım çabalarını ve yetenek kazanma stratejilerini engelleyebilir.
- Motivasyonun Düşmesi
Kazalar, çalışanların morali, iş tatmini ve organizasyon kültürü üzerinde zararlı bir etkiye sahip olabilir.
- Korku ve kaygı
İşyerinde yaralanmalara tanık olmak veya deneyimlemek, çalışanlar arasında korku, belirsizlik ve kaygı yaratır. Kaza, yaralanma veya iş kaybı korkusu, stresli bir çalışma ortamı yaratabilir ve çalışanların moralini zayıflatabilir.
- Güven kaybı
Çalışanlar, işyerindeki tehlikeler veya güvenlik sorunlarıyla ilgili endişelerinin göz ardı edilmesi veya göz ardı edilmesi durumunda, yönetimin güvenliğe yönelik taahhüdüne olan güvenini kaybedebilir. Şeffaflık ve hesap verebilirliğin eksikliği güveni ve morali daha da aşındırabilir.
- Katılımın Azalması
Kazalardan kaynaklanan düşük moral, bağlantının kesilmesine, devamsızlığa ve üretkenliğin azalmasına neden olabilir. Değer verilmediğini, güvensiz olduğunu veya desteklenmediğini hisseden çalışanların motive olma veya işlerine bağlanma olasılıkları daha düşüktür. Kazaların çok yönlü etkisinin anlaşılması, işyeri güvenliğine öncelik verilmesinin, yaralanma önleme stratejilerine yatırım yapılmasının ve yaralı çalışanların iyileşme yolculukları boyunca desteklenmesinin öneminin altını çizmektedir. İş kazalarının etkileri elbette kişisel öznelde incelendiğinde artırılabilir.