Basınçlı kapların periyodik kontrolü taşıdıkları risk düzeyinin yüksek olması nedeniyle iş yerleri için oldukça önemlidir. Gelelim basınçlı kapların periyodik kontrol detaylarına…
Basınçlı Ekipman Kontrolü Nedir?
İş yerlerinde sektörel gerekliliğe göre kullanılan her tip basınçlı alet ve ekipmanlarının performansını izlemek için yapılan faaliyetlere basınçlı ekipman kontrolü adı verilmektedir. Yapılan bu çalışmalar sayesinde basınçlı ekipmanların mevcut durumu hakkında bilgi sahibi olunur. Bu bilgiler de iş yerinde gerekli önlemlerin alınmasını ve risklerin asgari düzeyde tutulmasını sağlar. Ayrıca kontroller sonucu ortaya çıkacak raporla yasal gerekliliklerin de yerine getirildiği kanıtlanacaktır.
Yasal olarak belirlenmiş uluslararası ve ulusal standartlar temelinde yapılan bu çalışmalarda imalatçı verileri de kullanılır. Kullanılan ekipmanlar eğer imalatçının belirttiği standardı sağlamıyorsa alınabilecek önlemler işverenlerle paylaşılmalı ve gerekli önlemlerin alınması sağlanmalıdır. Türkiye’de buhar kazanları, LPG kazanları ve ayrıca kızgın su kazanları kontrolü en sık yapılan ekipmanlardır. Diğer türleri ise;
- Depolama Tankları
- Eşanjörler
- Proses Kapları
Basınçlı Kapların Kontrolü Neden Yapılmalı?
Basınçlı ekipmanlar yüksek basınç nedeniyle oldukça tehlikeli olabilmektedir. Bu yüzden olası tehlikelerin önlenebilmesi ve kontrol altında tutulabilmesi için periyodik kontrolünün yapılması oldukça önemlidir. Basınçlı kapların kontrolü; aksi belirtilmediği sürece bir yılı aşmayan sürelerle yapılır. Basınçlı kaplar günlük olarak gözden geçirilmeli ve normal olmayan bir durum gözlenmesi durumunda, gerekli tedbirler alınmalıdır. Ayrıca, konuya ilişkin iş yeri hiyerarşisine göre bildirimler gerçekleştirilmelidir. Planlı ve koruma amaçlı yapılan kontroller, olası risk yaratacak durumların zamanında tespit edilmesini sağlar.
Basınçlı Kapların Periyodik Kontrol Yönetmeliği
Söz konusu kontroller, İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği gerekliliklerine göre tamamlanmaktadır.
Basınçlı Ekipmanların Periyodik Kontrolü Kim Tarafından Yapılır?
TÜRKAK tarafından yetkilendirilen kurum ya da bağlı uzman mühendisler tarafından bu kontroller gerçekleştirilir. Basınçlı kapların periyodik kontrolü, makine mühendisleri, mekatronik mühendisleri, makine veya metal eğitimi bölümü mezunu teknik öğretmenler, makine tekniker veya yüksek teknikerleri tarafından gerçekleştirilir.
Basınçlı Kaplarda Periyodik Kontrolün Yapılmamasının Cezası Nedir?
İş yerinde faal olarak çalışan basınçlı kapların periyodik kontrolünü gerçekleştirmeyen işverenlere para cezası uygulanmaktadır. Diğer yazılarımız, görüş veya önerileriniz için bizi sosyal medyada da takip edin. İletişim sayfamızdan da uzmanlarımıza ulaşabilirsiniz.
Gelelim biraz daha teknik alt yapıya. Basınçlı kapları biraz detaylandıralım.
Basınçlı Kap Nedir?
İç basınç değeri o,5 Bar’dan büyük olan, bu değerlere göre belirlenen ölçü ve kalınlıklarda üretimi gerçekleştirilen ekipmanlardır. Kompresörler, LPG, sıcak su kazanları, gaz tankları, genleşme tankları sanayide kullanılan bazı kap örnekleridir.
Basınçlı Kap Çeşitleri
Basınçlı kaplar kullanımlarına göre şu şekilde sınıflandırılır.
Depolama Tankları
Endüstriyel uygulamalar için sıvıları veya gazları tutar. Kap, daha sonraki bir işlem sırasında sıvıları tutabilir veya sıvı nitrojen ve sıkıştırılmış doğal gaz gibi bitmiş malları saklayabilir.
Isı Değiştiriciler
Isı değiştiriciler kullanılarak iki veya daha fazla akışkan arasında ısı transferi yapılır. Gıda, ilaç, enerji ve biyoproses endüstrilerinde sıklıkla kullanılırlar. İletken bölmenin termal özelliğinin yanı sıra ısı alışverişinde yer alan sıvıların sıcaklığı, akışı ve termal özelliklerinin tümü, ısı eşanjörü ekipmanının nasıl çalıştığını etkiler.
Kazanlar
Kazanlar, yakıt, nükleer veya elektrik enerjisinden ısı üreten ısı transfer mekanizmalarıdır. Genellikle ısıyı kaynaktan sıvıya aktaran kapalı bir kaptan oluşurlar. Esas olarak sıvıları ısıtmak için kullanılırlar. Sıvı, kazanın içinde sıvıdan buhara geçerek sıklıkla hal değiştirir. Güç üretiminin yanı sıra çok sayıda ısıtma uygulaması, kazanın oluşturduğu buharı kullanır. Türbin kanatlarını hızlandırmak için buhar kazanları yüksek basınçta buhar üretir. Sonuç olarak, kazan kabı yüksek basınçlara ve termal strese dayanacak kadar güçlü olmalıdır. Çoğu malzeme için, sıcaklık arttıkça mukavemet tipik olarak azalır.
İşlem Kapları
Basınçlı kaplar, geniş işlem kapları kategorisine girer. Bu kaplar, çalkalama, karıştırma, boşaltma, damıtma, kütle ayırma veya kimyasal reaksiyon gibi endüstriyel işlemlerde kullanılır. Bir proses kabının iç basıncı, kullanılan prosese ve işlenmekte olan maddelerin nasıl değiştiğine bağlı olarak değişir. Burada birkaç işlem kabı tipinin birkaç örneği verilmiştir:
Bir sıvı karışımı, uçuculuklarındaki varyansa bağlı olarak damıtma kolonları kullanılarak ayrılabilir. Bu işlemde karışım, daha uçucu bileşen buhar fazına girene kadar ısıtılır. Kolonun iç kısımları, teknenin yüksekliğini (paketler veya tepsiler) belirler.
Dekantörler sıvı ve katı karışımın ayrılmasını sağlar. Daha yoğun bileşen, kabın dibine çöker. Kabın bu formu ya sınırlı bir enine kesit alanına sahiptir ya da yatay olarak yönlendirilmiştir.
Endüstriyel karıştırıcılar bir veya daha fazla maddeyi homojenleştirebilen ve emülsifiye edebilen motorlu kanatlı basınçlı kaplardır. Karışım, sıvı ve katı bileşenlerin bir karışımına sahip olabilir. Homojenlik derecesine göre karıştırma makinaları çeşitli hızlarda çalışır.
Kapalı tanklar olan kimyasal reaktörlerde kimyasal reaksiyon sırasında reaktanlar ve katalizörler ayrı tutulur. Reaktanlar arasında moleküler teması desteklemek için karıştırıcıları vardır. Bir kimyasal reaksiyon sırasında üretilen ısı tipik olarak ceketli bir kapta emilir. Yanıtın ısısına bağlı olarak, tepkenler ya ısı yayabilir (ekzotermik) ya da ısıyı emebilir (endotermik). Gaz halindeki ürünler oluşturulduğunda reaktanlar nihai ürünlere dönüştürüldüğünde iç basınç artar ve daha yüksek sıcaklıklarda çok daha fazla büyür.
