İSG’de tozla mücadele özellikle mesleki hastalıklar kapsamında dikkatle takip edilmesi gereken ve hassasiyetle yaklaşılması gereken konulardan biridir.
Öncelikle toz kavramının net olarak açıklanması konunun iyi anlaşılması bakımından açıklanması gerekir. “Toz” belirli bir süre havada asılı kalabilen farklı büyüklükteki tanelerdir. Tozun oluşması ise maddelerin aşınma, öğütülme, yanma veya parçalanma sürecine bağlıdır. Söz konusu tozlar ikiye ayrılır.
Organik tozlar
Kronik akciğer hastalığını tetikleyen bu tozlar, depolama yapmaz ancak alerjik tepkime ve yinelenen spazmlarla ciğeri rahatsız kılar. Kanser, astım, kronik bronşit ya da cilt hastalıkları görülebilen en yaygın rahatsızlıklardır.
- Bitkisel kökenli tozlar
- Hayvansal tozlar veya
- Sentetik bileşen tozları olarak üç bölümde değerlendirilebilir.
İnorganik tozlar
İnorganik tozlar akciğerde depolanabilir. Bu durumda da dokusal sertleşme meydana gelebilir. Bu durumda kronik akciğer rahatsızlıklarını oluşturur.
- Metalik tozlar
- Metalik olmayan tozlar
- Kimyasal bileşiklerin tozları
- Doğal bileşiklerin tozları veya
- Mineraller bu tozlara örnek olarak gösterilebilir.
Tozla Mücadele Yönetmeliği İSG’de Tozla Mücadele konusunda sınırları net olarak belirtmiştir. İş yerinde oluşan toz maruziyetinin önlenmesinde yönetmelik maddeleri yasal olarak sorumluluğu işveren kapsamında tutsa da işçinin de birim şefleri ve İSG profesyonellerinin de açık bir şekilde bu konuya ehil yaklaşması gerekir.
İSG kapsamında yapılan ölçümlerde ortam havasının tozluluk oranı iki şekilde tanımlanır. Tozun tane sayısı veya ağırlık baz alınan değişkenlerdir.
- Kaba toz olarak adlandırılan tozlar çapı 10 mikrondan büyük olan tozlardır.
- Normal toz ise çapı 0.1 -10 Mikron ölçülen tozlardır.
- İnce toz da 0.1 mikronu altında çapı olan tozlar olarak tanımlanmaktadır.
Tozla Mücadele Yönetmeliği toz sınıfları konusunda detaylı bilgilendirmede bulunmuş ve mücadele kapsamındaki değerlendirme yetkisini de yılda iki kez toplanan Tozla Mücadele Komisyonu’na bağlamıştır.
Toz ölçümleri ise Yönetmeliğin 8’inci maddesinde İş Hijyeni Ölçüm, Test ve Analizi Yapan Laboratuvarlar tarafından yapılması gerekliliğini yinelemiştir. Risk değerlendirmesi, periyodik ölçüm veya değerlendirme de yetkin kurumlar nezdinde gerçekleştirilmelidir.
İSG’de Tozla Mücadele ve Alınması Gereken Önlemler
Farklı iş kollarında faaliyet gösterilmesi nedeni ile alınması gereken önlemlerde işin niteliksel bütünlüğüne göre alınmalıdır. Örneğin; asbest maruziyeti ile mobilya üretiminde karşılaşılan toz maruziyeti farklı olacaktır. Haliyle işin niteliği önlemlerin belirlenmesinde ana faktördür. Önlemler şu şekilde genelleştirilebilir;
- İşin niteliğine göre koruyucu giysi ya da maske vb. ürünlerin kullanılması
- Periyodik, ölçüm, bakım, muayene önlem ve tedbir amaçlı yürütülen takvimin sıkı takibi.
- İşçilerin sağlık durumunun takibi.
- Gerekli eğitimlerin gerçekleştirilmesi,
- Tozun geniş alana yayılımını engelleyecek tedbirlerin alınması veya güncellenmesi olarak sıralayabiliriz.
İş yerinde oluşan toz maruziyetine yönelik niteliksel ve özel kapsamda ölçüm ve değerlendirme için ekiplerimizle iletişime geçerek doğru bir planlama yapabilirsiniz.
